Podczas pobytu w uzdrowisku nieodłączną częścią terapii leczniczej jest korzystanie z urządzeń uzdrowiskowych. Ich działanie wspomaga skuteczność zabiegów prowadzonych w przypadku konkretnego schorzenia, ale także ogólnie wpływa korzystnie na działanie całego organizmu. Urządzenia lecznictwa uzdrowiskowego wspomagają utrwalenie efektów leczenia. Warto bliżej przyjrzeć się urządzeniom uzdrowiskowym i dowiedzieć się, jakie jest ich działanie.

Ustawa o lecznictwie uzdrowiskowym, uzdrowiskach i obszarach ochrony uzdrowiskowej oraz o gminach uzdrowiskowych podaje siedem rodzajów urządzeń uzdrowiskowych, czyli:

• pijalnie uzdrowiskowe,
• tężnie,
• parki zdrojowe,
• ścieżki ruchowe,
• urządzone odcinki wybrzeża morskiego,
• lecznicze i rehabilitacyjne baseny uzdrowiskowe,
• urządzone podziemne wyrobiska górnicze.

Pijalnie uzdrowiskowe

Są to specjalnie zorganizowane miejsca, w których można uzupełnić terapię leczniczą o picie wód mineralnych, które będą wspomagały proces leczenia konkretnego schorzenia. Wody uzyskiwane są bezpośrednio z naturalnych źródeł i odwiertów, dlatego nie tracą żadnych swoich właściwości. Źródlane wody mineralne mają bardzo silne działanie, dlatego wybór rodzaju wody oraz wskazanie, czy kuracja pitna będzie odpowiednia, należy zostawić lekarzowi. Dzięki konsultacji ze specjalistą będzie można dowiedzieć się, czy w tym konkretnym przypadku nie ma żadnych przeciwwskazań. W pijalniach wód mineralnych dostępne są oczywiście także wody odpowiednie właściwie dla każdego. Spożywanie wód mineralnych w niewielkich ilościach jest wskazane, jednak długotrwałą i intensywną kurację pitną należy już traktować jako terapię leczniczą i powinna ona być nadzorowana przez specjalistę. Wody źródlane dostarczają wielu cennych i dobrze przyswajalnych minerałów niezbędnych przy procesach wewnętrznych w organizmie.

Tężnie

Jest to miejsce, w którym tworzy się specyficzny mikroklimat. Są to ogromne inhalatoria, a wdychanie aerozolu powstałego w tężni przynosi spektakularne skutki w leczeniu schorzeń górnych dróg oddechowych. Tężnie najlepiej działają w ciepłe, słoneczne dni, kiedy parowanie wody jest większe, a co za tym idzie zwiększa się natężenie składników mineralnych powstającego aerozolu. Tężnie powinni odwiedzać szczególnie alergicy oraz osoby cierpiące na przewlekłe zapalenie zatok. Inhalacja przy tężni znakomicie oczyszcza górne drogi oddechowe.

Wśród wymogów, jakie musi spełniać tężnia, znajduje się wskazanie o konieczności wybudowania przy tężni tras spacerowych z ławeczkami, z uwzględnieniem dopasowania tego terenu do potrzeb osób niepełnosprawnych. Spacery przy tężni połączone z inhalacją na świeżym powietrzu doskonale koją nerwy, dlatego są polecane także osobom cierpiącym na nerwice, z dolegliwościami powodowanymi długotrwałym stresem oraz ogólnie przemęczonym psychicznie. W Polsce najsłynniejsze tężnie znajdują się w Ciechocinku, takie urządzenie jest również w Inowrocławiu, Busku-Zdroju, Rabce-Zdroju, Konstancinie, Grudziądzu i Gołdapi, oraz najnowsze: w Wieliczce, Dębowcu i Radlinie.

Parki zdrojowe

Są to zagospodarowane tereny zielone z dostosowaną infrastrukturą wewnętrzną. Miejsce takie służy przede wszystkim rekreacji i wypoczynkowi kuracjuszy. Często parki są swoistym centrum uzdrowiska, w nich znajdują się pijalnie wód mineralnych, zakłady przyrodolecznicze, a także miejsca, w których odbywają się wydarzenia kulturalne. Zazwyczaj w parkach zdrojowych znajdują się zbiorniki wodne i fontanny. Wiele polskich parków w uzdrowiskach może się poszczycić przeszło stuletnią tradycją. W parkach obok wiekowych drzew można zobaczyć piękne kompozycje roślinne, przede wszystkim klomby kwiatowe. Taka sceneria bez wątpienia wpływa korzystnie na samopoczucie kuracjuszy, a jak wiadomo dobre nastawienie psychiczne i odprężenie to podstawa skutecznej terapii leczniczej. Parki zdrojowe służą rzecz jasna nie tylko kuracjuszom, są to stałe punkty wycieczek turystów odwiedzających miasta uzdrowiskowe, a także miejsca spotkań i wypoczynku mieszkańców, często pełnią również rolę prawdziwego ośrodka kultury.

Ścieżki ruchowe

Tereny i urządzenia rekreacyjne urządzone zazwyczaj w parku. Ustawa o lecznictwie uzdrowiskowym wskazuje szczególnie, że ścieżki ruchowe przygotowane z myślą o osobach cierpiących na schorzenia kardiologiczne powinny być wytyczane po uzgodnieniu ze specjalistami z dziedziny kardiologii, balneologii oraz medycyny fizykalnej. Na ścieżce ruchowej murzą się znaleźć urządzenia do ćwiczeń, przykładowo takie jak w popularnych i coraz bardziej powszechnych „siłowniach pod gołym niebem”. Urządzenia ustawione na ścieżce ruchowej muszą mieć w widocznym miejscu dokładny opis prawidłowego korzystania z danego urządzenia.

Urządzone odcinki wybrzeża morskiego

Nie oznacza to po prostu zwykłej plaży. Urządzony odcinek wybrzeża rozumiany jest jako miejsce, w którym dno morskie jest oczyszczone, kąpielisko oznakowane i strzeżone, na plaży znajdują się przebieralnie i pomieszczenia higieniczno-sanitarne oraz znajduje się punkt pierwszej pomocy. Istotnym odróżnieniem od zwykłej plaży jest dojście do niej. Musi być przystosowane w taki sposób, aby mogły z nich korzystać osoby niepełnosprawne, także na wózkach inwalidzkich. Jest to bardzo ważne szczególnie z tego względu, że w wielu miejscach do plaży wiodą ścieżki leśne, które są niemożliwe lub trudne do pokonania przez osobę niepełnosprawną.

Leczniczy i rehabilitacyjny basen uzdrowiskowy

Leczniczy basen jest wypełniony naturalną wodą źródlaną, bogatą w mikroelementy. Istotny jest fakt, że taki basen musi być wyposażony w urządzenia umożliwiające ćwiczenia w wodzie, na przykład odpowiednie uchwyty. Takie ćwiczenia są bardzo ważnym elementem rehabilitacji. Wejście do basenu musi być przystosowane dla osób z ograniczeniami ruchowymi. Korzystanie z basenu leczniczego powinno się odbywać pod nadzorem fizjoterapeuty oraz ratownika lub fizjoterapeuty, który posiada uprawnienia ratownicze. Typowo rehabilitacyjny basen uzdrowiskowy musi spełniać natomiast jeszcze bardziej szczegółowe wymagania, m.in. musi być napełniony wodą spełniającą wymagania dla wody pitnej dla ludzi. Poza tym baseny lecznicze oczywiście obowiązują wszelkie wymagania sanitarne oraz dotyczące urządzenia i wyposażenia takiego obiektu (przebieralnie, natrysk, brodzik itd.).

Urządzone podziemne wyrobisko górnicze

W Polsce jest tylko jedno takie miejsce – Kopalnia Soli w Wieliczce. Niezwykły mikroklimat, który wytwarza się pod ziemią, bardzo dobrze wpływa na leczenie chorób pulmonologicznych. Takie wyrobisko musi być rzecz jasna odpowiednio zabezpieczone i przygotowane, być odpowiednio wentylowane, a także podlegać stałej kontroli technicznej. Bardzo ważne jest dostosowanie dróg komunikacyjnych do potrzeb osób niepełnosprawnych oraz ich wyraźne oznakowane. W wyrobisku musi się znajdować również odpowiednia baza sanitarno-higieniczna. Nie tylko osoby cierpiące na schorzenia dolnych dróg oddechowych odczują dobrodziejstwo podziemnego mikroklimatu; pozytywne skutki dla układu oddechowego w takim miejscu odczują nawet osoby zdrowe.