Astma oskrzelowa (dychawica oskrzelowa) jest chorobą przewlekłą, która mimo przyjmowania leków może w dalszym ciągu dawać dokuczliwe objawy. Astma może przyczynić się do rozwoju groźnych chorób współistniejących. Przyczyny astmy nie są jednakowe, mogą ją wywoływać różne czynniki powodujące nadmierną reakcję oskrzeli. Niektóre osoby są znacznie bardziej narażone na zachorowanie na astmę. Warto sprawdzić, czy należy się do tej grupy.

Astmatycy, tak jak osoby cierpiące na inne choroby przewlekłe, muszą stale przyjmować leki, a także nosić przy sobie środki doraźne, które pomogą przy nagłym wystąpieniu duszności. Trzeba się z tym liczyć wybierając miejsce na spędzenie urlopu, dlatego latem zawsze powraca temat, jakie miejsca będą odpowiednie na wakacje dla chorego na astmę. Warto wiedzieć, jak postępować, by astma nie przeszkodziła w letnim odpoczynku ani nie dawała się we znaki w pozostałych porach roku. Jakie są przyczyny i objawy astmy? Jak astma wpływa na codzienne życie człowieka? Jak żyć z astmą?

Jakie są przyczyny astmy?

Napadowe duszności towarzyszące astmie spowodowane są ograniczeniem przepływu powietrza przez oskrzela, jednak nie jest dokładnie poznane, dlaczego tak się dzieje. Prawdopodobnie nadreaktywność oskrzeli wiąże się z zaburzeniami pracy układu immunologicznego lub układu nerwowego człowieka. Za bezpośrednie przyczyny astmy uznaje się m.in. silne alergie, życie w środowisku obfitującym w alergeny i substancje drażniące (np. w wielkich miastach), palenie tytoniu oraz często nawracające infekcje dróg oddechowych.

Astma stanowi problem już teraz, a według prognoz w przyszłości będzie stanowiła jeszcze większe zagrożenie. Jest to możliwe z tego względu, że obecnie upowszechniają się alergie u dzieci, a co za tym idzie, będą one bardziej narażone na rozwinięcie się astmy w przyszłości. Drugim powodem jest rosnące uprzemysłowienie i napływ ludności do dużych miast, z czego wynika fakt, że coraz więcej ludzi jest i będzie narażonych na wystąpienie tej choroby. Nie bez znaczenia jest także stres, który sam w sobie nie prowadzi do zachorowania, może jednak wywołać napad astmy u osoby chorej.

Kto jest szczególnie narażony na zachorowanie na astmę?

Nie jest prawdą, że można zachorować tylko w wieku dziecięcym, mogą chorować także dorośli. Najprościej mówiąc, w grupie ryzyka są osoby mieszkające w dużych miastach, palące papierosy i alergicy (szczególnie osoby uczulone na pyłki roślin lub alergeny zwierzęce) – nie oznacza to jednak, że trzeba spełniać te warunki lub choćby jeden z nich, by zachorować na astmę. Co ciekawe, ważne są także czynniki genetyczne – jeżeli w rodzinie występuje astma, również wzrasta ryzyko zachorowania. Nie jest to choroba dziedziczna! Jedynie zwiększa się ryzyko zachorowalności, jeżeli wśród bliskich krewnych są astmatycy. Zwiększone prawdopodobieństwo wystąpienia astmy zaobserwowano także u dzieci i dorosłych cierpiących na atopowe zapalenie skóry (AZS). Warto wiedzieć także, że nie tylko osoby palące są bardziej narażone na astmę, dotyczy to również palaczy biernych – zwłaszcza dzieci, które mieszkają z rodzicami palącymi w domu. Grupę ryzyka zasilają również osoby, które pracują w bardzo zapylonym środowisku (np. tartak czy piekarnia).

Objawy astmy 

Po czym poznać, że to może być astma? Jednym z często występujących objawów jest suchy, bardzo męczący kaszel, nierzadko nie reagujący na podanie dostępnych bez recepty preparatów przeciwkaszlowych. Taki kaszel może być średnio natężony i nie tyle niebezpieczny co uciążliwy, w innych przypadkach kaszel może być na tyle silny, że doprowadza do duszności. Kaszel nie jest jednak objawem, który występuje zawsze przy astmie – jest to tylko jedna z możliwości, jeżeli dokucza długotrwały suchy kaszel, należy zgłosić się do lekarza, by ustalić jego przyczynę.

Niejednoznacznym objawem może być także pogorszenie się wydolności organizmu i trudności oddechowe nawet przy relatywnie niewielkim wysiłku, na przykład po wejściu po schodach. Objawami bardziej charakterystycznymi są duszności i świsty – te ostatnie mogą być słyszalne wyłącznie podczas osłuchiwania za pomocą stetoskopu. Duszności mogą występować o każdej porze, mają różne nasilenie, często wywoływane są przez konkretny bodziec. Mogą występować w różnych odstępach czasowych. Osoby dorosłe często właśnie w wyniku zgłoszenia się do lekarza z dusznościami mają diagnozowaną astmę, choroba nie musi dawać żadnych innych objawów.

Jak wygląda życie z astmą

Teoretycznie nie różni się wiele od normalnego, z tą różnicą, że konieczne jest przyjmowanie stałych leków. To jednak tylko teoria, ponieważ w praktyce nawet najlepiej prowadzone leczenie astmatyka nie gwarantuje tego, że już nigdy nie wystąpią u niego duszności – które w dużym nasileniu mogą być niebezpieczne dla zdrowia i życia. Każdy chory powinien zawsze mieć przy sobie leki do stosowania doraźnego, jednak przede wszystkim powinien unikać miejsc i sytuacji, które zwiększą ryzyko wystąpienia ataku duszności. Oznacza to, że astmatyk nie ma dokładnie takiej swobody, jak osoba zdrowa.

Chory na astmę również może robić to wszystko, co osoba zdrowa – uprawiać ulubione sporty, żyć bardzo aktywnie, podróżować. Nie sposób jednak pominąć ograniczeń, które dotykają astmatyków. Chociażby przykładowo wiosenny spacer w otoczeniu pól i drzew może być niemożliwy, o grillu na działce czy pikniku na polanie w okresie pylenia niektórych roślin można zapomnieć, a wybór domowego pupila zwykle ograniczony jest tylko do rybek, jeśli w ogóle. To tylko powierzchowne przykłady, jednak chorujący znajdują zdecydowanie więcej tych utrudnień w życiu codziennym. Niby nic wielkiego, jednak astmatycy nie unikną borykania się z takimi niedogodnościami, co może być uciążliwe. Jeżeli zaś chory zlekceważy środki ostrożności i konieczność unikania alergenów, naraża się na atak duszności.

Astmatyk na wakacjach

Osoba chorująca na astmę chcąc wybrać się na wakacyjny urlop, zmuszona jest starannie wybrać miejsce pobytu; rozważając także te aspekty, które dla większości osób nie mają większego znaczenia. Jednym z nich jest chociażby okres pylenia poszczególnych roślin, których dana osoba powinna unikać. Chyba najbardziej bezpiecznym celem letnich wyjazdów dla astmatyka jest morze. Morski aerozol kojąco działa na drogi oddechowe, w nadmorskim powietrzu jest także mniejsze stężenie alergenów. W górach również tych alergenów jest mniej. Jednak podczas wędrówek można natrafić na szlaku na pylące rośliny lub przecenić swoje siły i zbytnio się przeforsować. Nadmierny wysiłek również może wywołać duszności. Lepiej także wybierać się na wycieczki indywidualne, niż na wyjazdy zorganizowane. Jadąc samodzielnie astmatyk może dowolnie zarządzać swoim czasem i przeznaczać na odpoczynek i przystanki tyle czasu, ile potrzebuje – nie jest ograniczany planem wycieczki.

Na odpoczynek połączony z kuracją leczniczą astmatycy mogą wybierać się do sanatoriów, co również jest opcją wartą wzięcia pod uwagę przy planowaniu wakacyjnego wyjazdu. Przede wszystkim, tak na wakacjach jak i na co dzień, osoba cierpiąca na astmę musi przestrzegać wszystkich zaleceń swojego lekarza – od choroby niestety nie ma urlopu. Zdarza się niestety, że dorośli astmatycy przestają zażywać leki, kiedy ich samopoczucie wraca do normy. Przy astmie po odstawieniu leków przez jakiś czas może się nie dziać nic. Istnieje jednak bardzo wysokie ryzyko wystąpienia silnego ataku duszności. Astma jest chorobą przewlekłą i zanik objawów nie jest równoważny z wyzdrowieniem, i nie może być w ten sposób traktowany.