Celiakia jest wrodzoną nietolerancją glutenu, zazwyczaj objawia się i zostaje rozpoznana już w wieku dziecięcym. Jest to choroba trzewna, czyli żołądkowo-jelitowa. Nie jest to to samo, co alergia na gluten! Nie u wszystkich jest jednak wcześnie prawidłowo diagnozowana, niektórzy dowiadują się, że cierpią na tą przypadłość dopiero w wieku dorosłym. 

Rozpoznanie celiakii w wieku dziecięcym daje szanse na wyeliminowanie objawów tej choroby poprzez wczesne stosowanie diety bezglutenowej. Jest to choroba, której nie można wyleczyć, natomiast można ją kontrolować. Obecnie często diagnozuje się celiakię u osób w średnim wieku, nawet po pięćdziesiątym roku życia. Celiakia w postaci pełnoobjawowej charakteryzuje się m.in. bólami brzucha, ogólnym osłabieniem, bólem mięśni, utratą wagi. U dorosłych objawy mogą wychodzić daleko poza układ trawienny, dlatego często początkowo nie są w ogóle kojarzone z tą chorobą. Chory może przez długi czas leczyć się objawowo, zanim znajdzie się faktyczną przyczynę pogorszenia się stanu zdrowia. Celiakia może także przez lata nie wywoływać żadnych objawów, dopiero po czasie daje o sobie znać i wtedy może być właściwie zdiagnozowana. Podstawą leczenia celiakii jest wyeliminowanie z diety produktów zawierających gluten.

Jakie produkty zawierają gluten?

Zasadniczo gluten znajduje się w zbożach – pszenica, żyto, jęczmień, owies, stąd też obecny jest we wszystkich jego przetworach, dotyczy to tak samo napojów (np. kawa zbożowa czy piwo), jak i dodatków do potrawy, jak na przykład panierka do mięsa. Produkty zbożowe bądź z dodatkiem zbóż albo powstałe na bazie zbóż należy bezwzględnie omijać. Nie jest to jedyne obostrzenie jeśli chodzi o dietę. Gluten może pojawić się w takich produktach jak płatki śniadaniowe (nawet kukurydziane), wędliny, konserwy, przetwory mleczne (jogurty, sery pleśniowe i inne), majonez, słodycze, owoce suszone, mieszanki przypraw, dania ekspresowe oraz niektóre suplementy diety. Ponieważ gluten może pojawiać się w składzie nawet takich produktów, które ze zbożami nie mają nic wspólnego, należy bez względnie szukać informacji o jego zawartości w produkcie. Wielu producentów wychodzi na przeciw osobom przestrzegającym diety bezglutenowej. Informacja o jego braku zwykle jest wytłuszczona lub przedstawiona za pomocą znaku graficznego i odpowiednio opisana.

Nie wszystkie zboża zawierają gluten! Naturalnie bezglutenowe są: ryż, kukurydza, gryka, proso, a także owies, który jednak w procesie przetwórstwa ulega zanieczyszczeniu glutenem (najczęściej w postaci śladowych ilości innych zbóż) i w Polsce raczej nie jest dostępny owies bezglutenowy. Owies ciągle jest poddawany badaniom pod kątem jego możliwej obecności w diecie osób, które nie tolerują glutenu.

Produkty bezglutenowe

Glutenu nie zawierają produkty pochodzenia zwierzęcego, czyli mięso, ryby, jaja, mleko, ser biały, ser żółty i masło, mowa oczywiście o produktach naturalnych, bez sztucznych dodatków i nie przetworzonych. Glutenu pozbawione są także warzywa i owoce oraz ich przetwory, z zastrzeżeniem że do ich przygotowania nie użyto składników zawierających gluten. Naturalna herbata i kawa również są wolne od glutenu, nie dotyczy to napojów smakowych i aromatyzowanych. Osoby chorujące na celiakię powinny samodzielnie przygotowywać posiłki i nie kupować gotowych dań. Wówczas mają pewność, że posiłek nie zawiera glutenu. Do przygotowania posiłków powinny być wykorzystywane produkty oznaczone symbolem „przekreślonego kłosa„, taki znak sygnalizuje, że produkt jest pozbawiony glutenu. Można również kupować gotowe posiłki przygotowane specjalnie dla osób na diecie bezglutenowej.