Jak nie dać się zwieść mylącym objawom i w porę zareagować na symptomy, które mogą zdradzać chorobę nerek? Kiedy koniecznie należy udać się do lekarza? Warto wiedzieć także, jak dbać o swoje nerki, by jak najdłużej cieszyć się ich zdrowiem. Najlepszą profilaktyką chorób nerek jest coroczne powtarzanie podstawowych badań moczu, nie zapominając o nich nawet, jeżeli nie dzieje się nic niepokojącego. Dzięki temu w porę będzie można wykryć bezobjawowe zmiany, które widoczne będą wyłącznie w wynikach badań.

Choroby nerek często rozwijają się bardzo powoli i mogą nie dawać żadnych objawów nawet latami. Czasami objawy występują, jednak ze względu na słabe natężenie nie są one traktowane jako powód do niepokoju lub nie są wiązane ze schorzeniami nerek, jak np. chroniczne zmęczenie. Zdarza się, że nawet ból nerek nie jest traktowany poważnie, ponieważ łatwo go pomylić z bólem kręgosłupa. Z nerkami często jest tak, że póki nie bolą, to nikt się nimi nie przejmuje. Kiedy natomiast już zaczną boleć w sposób nawracający lub ciągły, choroba może być już bardzo rozwinięta.

Dlaczego nerki są takie ważne

Nerki filtrują krew i odpowiadają za odprowadzanie z organizmu odfiltrowanych zanieczyszczeń. Jak wiadomo, nawet jedna nerka poradzi sobie z tym zadaniem, dlatego możliwe są przeszczepy tych narządów od zdrowych osób. Fakt, że nerki są dwie, nie oznacza bynajmniej, że można je zaniedbywać. Jeżeli nerki zupełnie przestaną funkcjonować poprawnie i nie spełniają swojej roli filtra, wówczas nie jest możliwe dalsze funkcjonowanie organizmu bez dializy. W innej sytuacji dojdzie do zatrucia organizmu zalegającymi toksynami. Dializa jest procesem oczyszczania krwi, może być przeprowadzona poza organizmem – hemodializa, lub z wykorzystaniem błony otrzewnowej – dializa otrzewnowa.

Za uszkodzenie nerek i spadek wydajności ich pracy mogą odpowiadać uwarunkowania genetyczne, nabyte schorzenia nerek i inne schorzenia nie leczone odpowiednio (m.in. cukrzyca i nadciśnienie), ale także niezdrowy styl życia oraz niewłaściwe odżywianie. Wielkim zagrożeniem jest przewlekła niewydolność nerek, która może nie dawać niemal żadnych objawów aż do momentu, kiedy nerki są już tak wyniszczone, że potrzebne są dializy lub transplantacja tego narządu.

Profilaktyka chorób nerek

Obciążenia genetyczne czy choroby nie są oczywiście wyrokiem skazującym nerki na wyniszczenie. Samodzielnie można w dużej mierze wpłynąć na zdrowie nerek i ich prawidłową pracę. Omawiając sposoby dbania o nerki na początku warto rozprawić się z mitem, jakoby przed chorobami nerek chroniło piwo. Owszem, napój ten ma działanie moczopędne, jednak nie ma to decydującego wpływu na profilaktykę chorób nefrologicznych. Piwo jak wiadomo jest napojem alkoholowym i jego nadużywanie może prędzej doprowadzić do uzależnienia i uszkodzenia wątroby, niż uniknięcia schorzeń nerek.

Najważniejsze jest to, by dostarczać organizmowi dużych ilości płynów, najlepiej wody, które umożliwią odprowadzenie toksyn z organizmu. Nawodnienie organizmu nie musi i nie powinno zatem odbywać się przy pomocy piwa. Nieprawdą jest także to, że picie piwa zapobiega kamicy nerkowej lub rozbije istniejące już złogi. W związku z tym, jako profilaktykę chorób nerek w żadnym wypadku nie można potraktować spożywania alkoholu w postaci piwa, a już absolutnie nie jest to metoda leczenia. Piwo nie ma właściwości leczniczych i powinno pozostać wyłącznie smacznym napojem, po który sięga się z rozsądkiem od czasu do czasu.

Jak dbać o nerki

Co w takim razie ma faktyczny wpływ na poprawę kondycji nerek i utrzymanie ich w dobrym zdrowiu? Przede wszystkim, jak już zostało wspomniane, należy wypijać duże ilości płynów, nawet 2,5-3 litry w ciągu doby. Dla nerek wyjątkowo szkodliwe jest nadciśnienie, a to z kolei grozi osobom otyłym i takim, które na co dzień mają mało ruchu. Utrzymanie prawidłowej wagi jest wobec tego istotne dla zdrowia nerek. Ważna jest również dieta, powinna być lekkostrawna, uboga w nasycone kwasy tłuszczowe i sól, za to zawierająca warzywa oraz produkty z mąki pełnoziarnistej. Nerki nie lubią również chłodu, dlatego powinno się je starannie chronić przed przeziębieniem.

Bardzo ważne jest również to, że nerkom szkodzi nadmiar białka. Niestety często się o tym zapomina podczas odchudzania, mimo że odpowiednio zrównoważona dieta jest kluczem do jego sukcesu. Bardzo obciążające dla nerek są zwłaszcza diety z założenia wysokobiałkowe, jak wzbudzająca wiele kontrowersji dieta Dukana. Ze względu na swoją skuteczność jeśli chodzi o utratę kilogramów, ma ona swoich zwolenników, podczas odchudzania trzeba jednak mieć na uwadze, że nie chodzi przecież tylko o spadek wagi, ale przede wszystkim poprawę kondycji i zdrowia organizmu.

Objawy chorób nerek

Jakie objawy powinny być sygnałem alarmującym? Przede wszystkim częste, obfite, bardzo rzadkie lub skąpe oddawanie moczu powinno być powodem do niepokoju. Podobnie wstawanie w nocy do toalety również może wskazywać na problemy z nerkami. Ból pojawiający się przy oddawaniu moczu, ciągłe parcie na pęcherz (także bolesne) oraz zmieniony kolor moczu również powinny być sygnałami do skontaktowania się z lekarzem. Wszelkie bóle w dolnej części pleców również powinny zdiagnozowane pod kątem źródła ich pochodzenia. Mogą one właśnie być związane z nieprawidłowym funkcjonowaniem nerek.

Choroby nerek mogą także wywoływać objawy, które wcale nie kojarzą się z takimi schorzeniami. Przykładem jest m.in. blada skóra (tak jak przy anemii), kłopoty ze snem, opuchlizna kończyn lub stawów (nie związana z urazem), problemy skórne, problemy z koncentracją i rozdrażnienie. Warto wskazać, że takie objawy mogą sygnalizować różne choroby, jednak niezmiennie pozostają oznaką niepokojących zmian zachodzących w organizmie. Jeżeli one występują, zwłaszcza łącznie, trzeba koniecznie wykonać podstawowe badania krwi i moczu. Przy większości chorób występują jednak dodatkowo objawy charakterystyczne – przy schorzeniach nerek nie jest niczym zaskakującym, że takich typowych objawów brak.

Diagnostyka chorób nerek

Parametrem, którego zbadanie pozwoli ustalić, czy ma się do czynienia z chorobą nerek, jest poziom kreatyniny we krwi. Takie badanie zleci lekarz rodzinny. Jeśli chodzi o badanie moczu, na problem z nerkami może wskazywać podwyższona liczba leukocytów (białkomocz) i erytrocytów (krwiomocz) oraz obecność wałeczków (w zależności od ich rodzaju mogą być oznaką innego schorzenia nerek). Jeżeli w wyniku analizy podstawowych badań lekarz stwierdzi chorobę nerek, zwykle kolejnym krokiem jest przeprowadzenie badań uzupełniających i wizyta u nefrologa. Lekarz ten nadzoruje następnie cały proces leczenia pacjenta, które nierzadko jest długotrwałe. Specjalista ten zajmuje się leczeniem m.in. przewlekłej choroby nerek, przewlekłej niewydolności nerek, kłębuszkowego zapalenia nerek, odmiedniczkowego zapalenia nerek, kamicy nerkowej, mocznicy oraz choroby nowotworowej nerek. Jeżeli wymaga tego sytuacja, nefrolog zleca dializowanie i kontroluje dializy. Pod opieką nefrologa pozostają także pacjenci szczególnie zagrożeni rozwinięciem się choroby nerek, na przykład osoby cierpiące na często nawracające stany zapalne układu moczowego.

Dieta w chorobach nerek

Dieta w chorobach nerek odgrywa znaczącą rolę, jest również istotna jako działanie profilaktyczne. Jeśli rozwinęło się już schorzenie nerek, przestrzeganie właściwej diety jest niezbędne. Bardzo obciążający dla nerek jest nadmiar soli – zatrzymuje ona wodę w organizmie. Nie wystarczy jedynie zrezygnować z dosalania potraw, trzeba także uważać na produkty, które same w sobie zawierają dużo soli. Trzeba unikać również wprowadzić do diety produkty niskobiałkowe.

Ważne jest także unikanie szczawianów, które znajdują się m.in. w burakach i szpinaku. Ponieważ nerki odpowiadają za usuwanie z organizmu nadmiaru fosforu i potasu, niewłaściwa praca nerek może zaburzyć gospodarkę tych minerałów w organizmie. Trzeba więc unikać nabiału, tłustego mięsa oraz roślin strączkowych. Trzeba pamiętać o tym, że w przypadku różnych chorób nerek różnią się od siebie konkretne wskazania dietetyczne. Z tego względu jadłospis musi zostać ułożony przez specjalistę, nie wolno także samodzielnie go modyfikować. Osoby zmagające się z chorobami nerek powinny natomiast bezwzględnie rozstać się z paleniem papierosów oraz piciem alkoholu.