Każdego roku wiele osób ma problemy zdrowotne związane z upałem, zdarzają się także przypadki śmiertelne.Jak bezpiecznie przetrwać upały? Są one szczególnie niebezpieczne dla małych dzieci i starszych osób, jednak każdy, niezależnie od wieku, powinien szczególnie dbać o swój organizm, kiedy temperatura jest bardzo wysoka, a słońce staje się wręcz uciążliwe. Zasłabnięcie, omdlenie, udar cieplny – może spotkać każdego. Jak temu zapobiec?

Chciałoby się rzec – lato jakie jest, każdy widzi. Letnie upały nie powinny zatem dziwić, nawet jeśli czasem temperatury sięgają rekordowych wartości. Mimo, że w naszym klimacie upał nie jest zjawiskiem nadzwyczajnym, wiele osób wciąż nie do końca wie, jak postępować w czasie upałów, aby nie zaszkodziły one zdrowiu. Wielu potencjalnie niebezpiecznych sytuacji można uniknąć, odpowiednio postępując podczas upałów. Upały są niebezpieczne nie tylko bezpośrednio, właśnie w takich gorących dniach dochodzi do największej liczby utonięć – ze względu na poszukiwanie ochłody w zbiornikach wodnych.

Nie zapominaj o uzupełnianiu płynów

W czasie upałów absolutną koniecznością jest picie dużych ilości płynów. Najlepiej, jeżeli większą część przyjmowanych płynów będzie stanowiła woda, można do niej dodać cytryny czy świeżych liści mięty. Dobrze nawadnia organizm również słaba herbata, powinno się jednak unikać słodkich, gazowanych napojów. Wiadomo, że trudno się oprzeć mocno schłodzonym napojom, które przynoszą niewątpliwą ulgę – niemniej efekt schłodzenia jest tylko chwilowy. W czasie upałów warto pić ciepłe, nawet gorące napoje, które zmobilizują organizm do pocenia się, a tym samym usprawniają proces termoregulacji. W czasie wakacyjnych gorących dni wielką popularnością cieszą się zimne napoje alkoholowe – a to duży błąd. W czasie upałów organizm gorzej sobie razie z trawieniem alkoholu i jest to dla niego duże obciążenie. Zdecydowanie nie jest dobrym pomysłem spożywanie alkoholu w czasie upału. Bezwzględnie nie wolno natomiast wchodzić do wody po spożyciu alkoholu, każdego lata jest to jedna z głównych przyczyn utonięć.

Co jeść w czasie upałów

Jeżeli chodzi o jedzenie, w czasie upałów oczywiście najchętniej wszyscy sięgają po lody. Z lodami jednak jest podobnie, jak z zimnymi napojami – ulga i uczucie ochłodzenia jest chwilowe. Pomocne byłyby gorące potrawy, które tak jak gorące napoje wspomogą termoregulację organizmu, jednak nie sposób sobie wyobrazić, żeby ktoś podczas upału zajadał się gorącym rosołem. W tej sytuacji na pomoc przychodzi pikantne jedzenie – ostre potrawy również będą pobudzały proces termoregulacji. Między innymi z tego powodu pikantne przyprawy święcą takie triumfy w gorących krajach Ameryki Południowej czy Azji. Warto wspomnieć, że potrawy na ostro zabijają słabe bakterie, które na potęgę rozmnażają się w wysokich temperaturach i skutkują chociażby tak częstym latem zatruciem pokarmowym. Warto od czasu do czasu jeść pikantne dania, w czasie upału nie tylko wzmogą pocenie się organizmu – czyli naturalny proces chłodzenia, ale także pomogą uniknąć kłopotów żołądkowych na wakacjach.

Jak się ubrać na upał

Przy upalnej pogodzie większość osób ubiera się w typowo letnią odzież – koszulki bez rękawów, krótkie spodenki i tak dalej. Tymczasem w krajach, w których stale goszczą upalne temperatury, ludzie wiedzą, że odsłanianie dużej powierzchni ciała potęguje tylko uczucie gorąca i szybciej prowadzi do przegrzania się organizmu. Dzieje się tak z tego powodu, że promienie słoneczne oddziałują bezpośrednio na skórę, nie mają żadnego katalizatora. Lepszym wyjściem jest noszenie zwiewnej, lekkiej odzieży z materiałów przepuszczających powietrze, najlepiej w jasnych kolorach, które będą odbijały światło słoneczne. Nie trzeba od razu nosić całkiem długich spodni, mogą sięgać do okolicy kolana, rękawy wystarczą w długości 3/4. Dobrej jakości przewiewna odzież z pewnością przyniesie więcej ulgi i chłodu w czasie upału niż bezpośrednie smażenie skóry w palącym słońcu.

Ważnym elementem letniego stroju, który niestety często się pomija, jest nakrycie głowy. Do ochrony przed słońcem nie wystarczą okulary na nosie! Zresztą, wiele z dostępnych w sklepach okularów nie ma właściwie żadnego filtru – to tylko przyciemnione szkło, nic więcej. Noszenie takich okularów może być bardziej szkodliwe dla wzroku niż nie noszenie żadnych, wtedy chociaż mruży się oczy i nie wpuszcza nadmiernej ilości światła. Zamiast inwestować w wątpliwej jakości okulary przeciwsłoneczne, lepiej w to miejsce kupić sobie letni kapelusz – nie tylko ochroni głowę, ale też będzie rzucał cień na twarz i okulary przestaną być potrzebne. Okulary przeciwsłoneczne powinny być traktowane tak, jak normalne okulary korekcyjne – lepiej je kupować u optyka.

Ochrona przeciwsłoneczna

Niezależnie od tego, jak ktoś woli się ubrać w upały, nic nie zwalnia ze stosowania kremów z filtrem. Szczególnie trzeba poświęcić uwagę tym miejscom, które zwykle są nieosłonięte (twarz, kark, przedramiona, dłonie) i wystawione na działanie promieni słonecznych przez cały czas. Nawet jeżeli skóra jest do nich na tyle przyzwyczajona, że nawet długotrwała ekspozycja tych miejsc na promienie nie skutkuje podrażnieniami ani oparzeniami skóry, nie oznacza to, że te promienie na nią nie działają. Oprócz fotostarzenia, które jest argumentem przekonującym głownie kobiety, promieniowanie słoneczne przyczynia się także do wystąpienia raka skóry. Nie chodzi więc wyłącznie o względy estetyczne, ale przede wszystkim o zachowanie zdrowia.

Niebezpieczeństwo w czasie upału

Upały są szczególnie niebezpieczne w godzinach od 12.00 do 16.00, kiedy temperatura powietrza osiąga maksymalne wartości w ciągu doby. Jeżeli jest się na wycieczce czy spędza się urlop w domu i nie ma konieczności zrobienia czegoś w tym czasie, warto – idąc za przykładem mieszkańców gorących krajów – zrobić sobie sjestę. Taka przerwa na posiłek, drzemkę w ciągu dnia i odpoczynek to doskonałe rozwiązanie, ponieważ pozwala oszczędzać organizm w momencie, kiedy upał i promienie słoneczne są najbardziej dokuczliwe. W dniach, kiedy temperatura bije rekordy, organizm szczególnie potrzebuje takiej przerwy na regenerację. W tych godzinach dochodzi do największej liczby przypadków omdleń i zasłabnięć spowodowanych upałem. Jeżeli nie ma takiej potrzeby, lepiej w ogóle nie wychodzić wtedy z domu – szczególnie dotyczy to osób starszych oraz tych, które mają problemy ze zdrowiem, np. schorzenia układu krążenia.

Ochrona wnętrz przed upałem

Podczas gorących dni należy ze szczególną ostrożnością obchodzić się z klimatyzacją. Przebywanie na zmianę w klimatyzowanych pomieszczeniach i w upale na zewnątrz to prosta droga do przeziębienia czy anginy. Wiadomo, że jadąc samochodem w ukropie trudno jest oprzeć się pokusie ustawienia klimatyzacji na przyjemny chłód, jednak trzeba pamiętać, by różnica temperatury powietrza i temperatury w aucie nie była zbyt duża. Nawet jedna taka podróż z klimatyzacją działającą na pełnych obrotach już może dać efekt w postaci zachorowania. Osoby, które posiadają klimatyzację w mieszkaniach, również nie powinny nadmiernie z niej korzystać, a jedynie w takim stopniu, by temperatura wewnątrz zapewniała komfort funkcjonowania.

Warto zabezpieczać wnętrze domu przed nagrzaniem poprzez zasłanianie i zamykanie(!) okien, to naturalny i bezpieczny dla zdrowia sposób obniżania temperatury w środku. Wiele osób spragnionych świeżego, rześkiego powietrza w te największe upały otwiera okna na oścież. Jest to wielki błąd w momencie, kiedy temperatura na zewnątrz jest o kilkanaście stopni wyższa. Nawet delikatny wiatr nie pomoże ochłodzić wnętrza mieszkania. W czasie upałów należy wieczorami bardzo dokładnie i długo wietrzyć mieszkanie, tak samo rano, kiedy powietrze jest jeszcze chłodne po nocy.

Ucieczka przed upałem nad wodę

Stały punkt programu w czasie upalnych weekendów – wypoczynek nad wodą. W soboty i niedziele plaże nad większymi i mniejszymi jeziorami w okolicach miast są dosłownie oblegane; w końcu upał w mieście jest naprawdę trudny do zniesienia. Pełne są rzecz jasna także nadbałtyckie plaże. Wypoczynek nad wodą to wspaniałe rozwiązanie na zbyt gorące dni, jednak nawet ekstremalna temperatura nie powinna nigdy przesłaniać zachowania bezpieczeństwa podczas korzystania z dobrodziejstw chłodnej wody. Każdy przecież chce szczęśliwie wrócić do domu z wypoczynku na plaży. Beztroski czas letniego wypoczynku siłą rzeczy nie skłania do przemyśleń na temat czarnych scenariuszy. Trzeba jednak zachować ostrożność, aby żaden z nich się nie sprawdził. Podstawą bezpiecznego wypoczynku nad wodą jest to, aby nie wchodzić do wody po spożyciu alkoholu, nie skakać do wody w nieznanych i niesprawdzonych miejscach oraz nie przeceniać swoich możliwości i nie popisywać się. Za ogromną większość utonięć odpowiada właśnie nieprzestrzeganie tych trzech zasad.

Ulga w upale

Co jeszcze można robić, aby przynieść sobie ulgę w czasie upałów? Niezastąpiony będzie letni lub zimny prysznic, jeśli jest taka możliwość, nawet kilka razy dziennie – tak często, jak jest potrzeba. Dobrym pomysłem jest również robienie sobie zimnych okładów, czy to za pomocą zamrożonych kompresów czy schłodzonych butelek z wodą. W mieście zdecydowanie warto udać się na basen czy wybrać się do fontanny miejskiej i chociażby posiedzieć z książką w cieniu drzew przy chłodnej bryzie. Można także korzystać z wentylatorów i klimatyzatorów działających na schłodzone wkłady czy zimną wodę, jednak ich zasięg w mieszkaniu jest ograniczony do jednego pomieszczenia. Upały nie muszą być nieznośnie męczące, ważne tylko, aby wiedzieć, jak postępować, kiedy się pojawią.

Na koniec warto przypomnieć, że przecież nie tylko ludzie odczuwają skutki upału, trzeba pamiętać o zapewnieniu odpowiednich warunków zwierzętom domowym. Przede wszystkim zwierzaki muszą mieć stały i nieograniczony dostęp do wody do picia. Nie można także zamykać ich na nasłonecznionych powierzchniach bez możliwości schowania się przed słońcem. Oczywiście w czasie upałów cierpią także roślinki, trzeba je odpowiednio często podlewać.