Ból głowy to dolegliwość, którą zna prawie każdy. Może on przyjmować rozmaite postacie oraz zdecydowanie różnić się nasileniem. Podobnie przyczyny bólu głowy również mogą być różne – niektóre są bardzo błahe, inne poważne i stwarzające zagrożenie dla zdrowia. Co powinno niepokoić i skłonić do wizyty u lekarza, a kiedy można własnymi metodami walczyć z bólem głowy? Warto wiedzieć coś więcej o rodzajach i przyczynach tej dolegliwości.

Jeżeli ból głowy pojawia się sporadycznie, w wyniku przemęczenia, niewyspania czy po wypiciu zdecydowanie za dużej ilości kawy – zwykle nie ma powodu do niepokoju,. Wystarczy unikać tych prostych do zaobserwowania przyczyn, których skutkiem jest ból głowy.Jeżeli jednak pojawia się on bez wyraźnego kontekstu i trudno jest określić, dlaczego głowa boli, lub jeśli atakujący ból jest trudny do wytrzymania albo utrzymuje się długotrwale, należy poszukać źródła takiego bólu. Do bólu głowy nie należy się przyzwyczajać i bagatelizować problemu, ponieważ w każdym przypadku stoi za tym jakaś przyczyna. W niektórych przypadkach z tą dolegliwością można poradzić sobie samodzielnie, inne natomiast wymagają specjalistycznej pomocy lekarskiej.

Napięciowy ból głowy

Najbardziej powszechnym rodzajem bólu głowy – tym, który zna większość ludzi – jest napięciowy ból głowy. Jak sama nazwa wskazuje, jest on wywołany napięciem emocjonalnym, a co za tym idzie, napięciem mięśniowym. Nie jest to ból nagły, rozwija się powoli, często z czasem narasta. Ten rodzaj bólu może utrzymywać się naprawdę długo. Zazwyczaj umiejscowiony jest w okolicach skroni lub czoła, jednak nie ma tutaj reguły, może on być odczuwalny w każdej części głowy. Co ważne, taki ból może być też wywołany zmianami zwyrodnieniowymi w obrębie kręgosłupa szyjnego.

Przy bólu napięciowym mogą pojawić się także nudności, czasami nawet bardzo silne. Przy takich bólach najlepszym sposobem jest zrelaksowanie się, wypoczęcie i wyspanie się, może być pomocne stosowanie różnych technik relaksacyjnych, jak np. techniki oddechowe czy słuchanie uspokajającej muzyki. Taki ból zwykle można również zwalczyć przy pomocy leków przeciwbólowych, jednak po farmaceutyki powinno się sięgać w ostateczności – jeśli nic nie przynosi ulgi, lub jeśli ból musi zostać usunięty jak najszybciej ze względu na okoliczności (np. ważne spotkanie).

Rytm dobowy a bóle głowy

Napięciowy ból głowy może być także związany z zaburzeniami rytmu dobowego. Jeżeli ktoś przeżywa silny stres lub jest przemęczony, zwykle bez problemu identyfikuje te okoliczności jako przyczyny bólu głowy. Nieco inaczej jest, jeżeli nie ma niczego, co można by jednoznacznie skojarzyć z pojawiającym się bólem głowy. Wówczas warto przyjrzeć się swojemu rytmowi dobowemu i ustalić, czy przeznacza się odpowiednio dużo czasu na sen i czy są to stałe godziny. Ważne są również w miarę regularne posiłki, a także czas na wypoczynek.

Szczególnie osoby, które przeznaczają weekendy na „odespanie” i dopiero wtedy znajdują czas na odpoczynek po intensywnym tygodniu, mogą odczuwać różne dolegliwości, w tym także ból głowy. Warto spróbować zmodyfikować nieco swój plan dnia tak, by był zgodny z naturalnym rytmem dobowym w takim stopniu, na ile będzie to możliwe. Warto także pamiętać o tym, żeby wygospodarować sobie trochę czasu na przebywanie na świeżym powietrzu. Zbyt mała ilość tlenu w organizmie również może wywołać ból głowy.

Ból zatok

Ból głowy pochodzący od zatok również nie należy do rzadkości. Zdarza się, że jest to właściwie jedyny symptom wskazujący na problemy z zatokami. Taki ból promieniuje w okolicy nasady nosa i nad łukami brwiowymi, w zależności od tego, które zatoki zostały zajęte stanem zapalnym. Ból związany z zatokami może być niezwykle silny, na tyle, że jest w stanie czasowo zupełnie uniemożliwić normalne funkcjonowanie i wyłączyć z życia. Ten rodzaj bólu może mieć charakter napadowy i pojawić się nagle. Bywa, że szczególnie nasilony jest w godzinach porannych, pod wieczór zwykle jest lżejszy lub ustaje.

Ból zatokowy słabo reaguje na leki przeciwbólowe, czasem ich zastosowanie nie przynosi w ogóle żadnej ulgi. Pomocne mogą być naturalne sposoby, inhalacje z olejkami eterycznymi czy ziołami. Często pomagają także ciepłe okłady i napoje rozgrzewające. Są to jednak środki doraźne, zmniejszające lub redukujące ból. Konieczne jest wyleczenie zatok, aby zażegnać ten problem. Jeśli podejrzewa się, że źródłem bólu głowy mogą być zatoki, warto udać się z tą sprawą do lekarza laryngologa.

Nadciśnienie

Przyczyną powracających bólów głowy może być także nadciśnienie. Jeżeli jest ono zdiagnozowane i leczone, warto skonsultować się ze swoim lekarzem i poinformować go o bólu głowy, być może związanego z tym schorzeniem. Inaczej jest, jeżeli diagnozy nadciśnienia nie ma – w tej sytuacji ból głowy może być jednym z pierwszych objawów wspomnianego schorzenia. Ten rodzaj bólu zwykle pojawia się w okolicy tyłu głowy, potylicy, ale może być odczuwany także w środkowej części. Czasami zdarza się, że towarzyszy mu uczucie zatkanych uszu, szumy bądź też dzwonienie w uszach. Jeżeli pojawiający się ból głowy zwykle ma taki charakter, warto zacząć regularnie mierzyć swoje ciśnienie i monitorować na bieżąco jego wysokość. Jeżeli zaobserwuje się podwyższone ciśnienie przy kilku kolejnych pomiarach, powinno się jak najszybciej udać z tym do lekarza.

Migrena

Często przyczyną nawracającego bólu głowy jest także migrena. Jest to również rodzaj bólu związanego z napięciem, jednak dokładne przyczyny powstawania migreny nie są znane. Migrena zwykle atakuje jedną stronę głowy, ból może być nawet bardzo silny i utrzymywać się nawet 2-3 dni. Atak migreny może być wywołany tymi samymi przyczynami, co zwykły ból napięciowy, ale prawdopodobnie ryzyko zwiększają także niektóre produkty spożywcze, jak czekolada, czerwone wino czy sery. Przy migrenie oprócz bólu głowy często pojawiają się dodatkowe objawy, jak nadwrażliwość na dźwięki, światłowstręt, mdłości czy zaburzenia widzenia.

U niektórych osób chorujących na migrenę występuje tzw. aura – zaburzenia neurologiczne poprzedzające atak bólu. Aura migrenowa może przybrać postać zaburzeń wzroku (plamy w polu widzenia, błyski, linie i inne zakłócenia obrazu, a także pogorszenie lub utrata wzroku, zwykle w jednym oku), słuchu, mowy lub nawet niedowłady mięśniowe. Charakterystyczne dla aury migrenowej jest to, że objawy, nawet bardzo nasilone, ustępują całkowicie. Nieco podobny do migreny i czasem z nią mylony jest klasterowy ból głowy, dla którego charakterystyczne jest jednak promieniowanie od jednego z oczodołów i problemy z okiem, a także niezwykle silne natężenie. Napady bólu nie trwają bardzo długo, natomiast w okresie bólowym (klaster) często się powtarzają – do kilku razy na dobę. Zarówno podejrzenie migreny jak i klasterowego bólu głowy bezwzględnie wymaga pomocy lekarskiej.

Inne źródła bólu głowy

Innymi częstymi przyczynami bólu głowy są infekcje organizmu. Najpowszechniejszym, a zarazem niezbyt groźnym tego typu powodem bólu głowy jest przeziębienie czy grypa. Warto wiedzieć jednak, że ból głowy mogą wywołać także choroby zębów. Rozwijający się stan zapalny zęba może spowodować nawet silny ból głowy, a co ciekawe, sam ząb może nie boleć. Warto więc leczyć zęby na bieżąco i odpowiednio często odwiedzać stomatologa, aby uniknąć takich sytuacji. Również choroby oczu, a nawet nadwyrężenie wzroku również może poskutkować bólem głowy. Bóle głowy mogą mieć także charakter pourazowy lub polekowy – mogą być wynikiem przyjmowania nieodpowiedniej lub zbyt dużej dawki leków.

Sposoby na ból głowy

Jakie są sposoby na ból głowy? Tak jak zostało już wspomniane, tabletkę lepiej zostawić sobie tylko na nagłe sytuacje lub jeżeli zawiodą inne sposoby. Nie powinno się przyzwyczajać organizmu do częstego przyjmowania leków przeciwbólowych, ponieważ po jakimś czasie organizm przyzwyczai się do nich i nie będą one już tak skuteczne. Dodatkowo leki przeciwbólowe stanowią duże obciążenie dla układu trawiennego. Pierwszą reakcją na ból głowy powinny być zatem domowe, doraźne sposoby.

Metod na osłabienie czy pozbycie się bólu głowy jest bardzo wiele, jednak nie ma takiego niezawodnego sposoby jednakowo pomagającego każdemu. Niektórym osobom pomaga wdychanie olejków eterycznych, innym ziołowe napary (np. melisa czy rumianek) lub ziołowe suplementy diety (złocień maruna), inne osoby czują ulgę w bólu, jeśli chwilę poleżą w cichym i słabo oświetlonym pokoju, niektórzy chwalą sobie także ciepłe lub zimne okłady. Wiele osób bardzo sobie chwali także rozluźniający masaż głowy i karku. W zależności od rodzaju bólu i od konkretnej osoby inne sposoby będą skuteczne. Warto porozmawiać ze swoim lekarzem o takich doraźnych sposobach do stosowania w domu, jeżeli bóle często się powtarzają.

Jak zapobiegać nawrotom bólu głowy?

Warto zwrócić uwagę na to, w jakich sytuacjach pojawia się ból głowy. Może się okazać, że nietrudno określić, co go wywołuje i starać się unikać tego czynnika. Jeżeli powód nie jest tak oczywisty, warto podjąć prewencyjne kroki, które pomogą zmniejszyć częstotliwość występowania bólu głowy. Bardzo ważne jest to, aby się wysypiać i pamiętać o regularnych posiłkach. Niedojadanie może spowodować nadmierny spadek poziomu cukru we krwi, a to także może skutkować bólem głowy. Należy unikać głośnych miejsc oraz migoczących świateł, a także dużo przebywać na świeżym powietrzu. Osoby, które często cierpią na ból głowy lub migrenę powinny unikać także intensywnych zapachów, zwłaszcza w słabo wentylowanych pomieszczeniach. Nie powinno się również spożywać bardzo zimnych napojów oraz raczej unikać lodów. Warto również unikać wysoko przetworzonego jedzenia oraz alkoholu. Oczywiście powinno się także unikać stresujących sytuacji i nie odkładać wypoczynku dopiero na weekend; postarać się w tygodniu także znaleźć na to kilka chwil.

Kiedy udać się do lekarza z bólem głowy

Jeżeli ból powraca często, jest długotrwały, czasami bardzo przybiera na sile i pojawia się bez powodu, przede wszystkim powinno się skonsultować z lekarzem. Ból głowy nieznanego pochodzenia może niestety sygnalizować również bardzo poważne choroby i ustalenie przyczyny wymaga specjalistycznych badań. Niedopuszczalna jest sytuacja, kiedy chroniczny ból głowy jest po prostu zajadany lekami przeciwbólowymi dostępnymi bez recepty, efekty takiego postępowania mogą być opłakane. Nawet lekkie, ale częste i długotrwałe bóle głowy powinny być omówione z lekarzem. Podstawą pozbycia się nawracającego bólu głowy jest poznanie jego przyczyny, a nie tylko usuwanie bólu wtedy, kiedy on już wystąpi.