Epilepsja (padaczka) – czym jest ta choroba?
Epilepsja jest schorzeniem z grupy zaburzeń neurologicznych. Choroba ma charakter przewlekły i jest trudna o opanowania. Istnieje wiele odmian tej choroby, różna jest także jej etiologia. Przyczyny występowania schorzenia nie są jednoznaczne ani dobrze poznane, mimo że epilepsja znana jest medycynie od wieków. Jakie objawy mogą wskazywać na padaczkę i jakie istnieją sposoby jej leczenia? Kto może zachorować na epilepsję i jak ta choroba wpływa na życie codzienne?
Przyczyny padaczki
Istnieje kilka czynników, które mogą wpływać na wystąpienie tej choroby. Należą do nich uszkodzenia mózgu w okresie życia płodowego, w czasie porodu lub wkrótce po narodzinach, choroby genetyczne oraz porażenie mózgowe. W tych przypadkach zachorowalność występuje w okresie dzieciństwa, ale padaczka może wystąpić także u osób dorosłych, jak i u osób starszych. W tej sytuacji za epilepsję może być odpowiedzialne przebycie urazu głowy, udaru niedokrwiennego lub krwotocznego, może być to także współistniejący skutek wystąpienia innych chorób neurologicznych i nie tylko. W takich i innych przypadkach może dojść do powstania tzw. ogniska padaczkowego, czyli zmienionej grupy neuronów w danym obszarze mózgu. Taki stan z kolei odpowiada za występowanie napadów padaczkowych.
Możliwe objawy
Nie ma obecnie badania, które pozwoliłoby wykryć epilepsję, zanim nie objawi się ona u chorego w postaci napadów padaczkowych. Te z kolei wcale nie muszą wiązać się z utartym w społeczeństwie przekonaniem, że nieodłączną częścią ataku padaczki są drgawki. Ten objaw jest co prawda częsty i występuje u wielu chorych, jest też bardzo charakterystyczny dla tej choroby. Nie oznacza to jednak, że napad epilepsji nie może przebiegać bez wystąpienia drgawek. Przebieg ataku może być bardzo różny, może mieć także zupełnie inne natężenie. Nawet słabe, pozornie niegroźne epizody załamania świadomości mogą oznaczać właśnie, że dana osoba cierpi na epilepsję.
W przypadku napadów drgawkowych, mogą one być uogólnione i obejmować całe ciało, ale mogą także dotyczyć tylko części ciała, np. jednej kończyny lub twarzy. Napad może być połączony z utratą przytomności, ale nie musi. Napady padaczkowe występujące bez drgawek mogą być z kolei bardzo niecharakterystyczne, a łagodne napady mogą być przez długi czas zupełnie nie kojarzone z tą chorobą. Ataki epilepsji mogą obajwiać się bardzo różnie, a tym m.in. jako omdlenia, epizody dziwnych zachowań w stanie ograniczonej świadomości, epizody „wyłączenia” świadomości i „zawieszenia” w wykonywanej czynności. Warto zauważyć, że charakter napadów padaczki może ulegać zmianom w różnych okresach życia chorego. Wskazaniem do wizyty u specjalisty powinno być powtarzanie się tego typu zdarzeń, wówczas będzie możliwe rozpoczęcie procesu diagnozowania.
Napady mogą przychodzić samoczynnie, ale istnieją czynniki zwiększające ryzyko ich wystąpienia. Należą do nich m.in. błyskające światła, głośna muzyka (nagłe, intensywne bodźce słuchowe lub wzrokowe), bardzo silne wzburzenie emocjonalne, znaczący wysiłek fizyczny, długotrwała bezsenność, urazy głowy, infekcje połączone z gorączką, spożywanie alkoholu i zażywanie narkotyków. Niektórzy chorujący na epilepsję czują zbliżający się atak poprzez pojawienie się charakterystycznych doznań, np. zapachu lub smaku (tzw. aura). U innych osób napad przychodzi niespodziewanie. Napady trwają zwykle kilka minut i same ustępują.
Rozpoznanie padaczki
Jeżeli u kogoś zostały zaobserwowane powtarzające się epizody mogące wskazywać na epilepsję, konieczna jest wizyta u neurologa. Podstawą jest wywiad z pacjentem oraz poznanie relacji świadków, co pozwala na ustalenie charakteru napadów. W przypadku podejrzenia, że może chodzić o padaczkę, wykorzystuje się badania diagnostyczne. Przede wszystkim wykorzystywane jest badanie EEG (elektroencefalografię mózgu), zlecane bywa także wykonanie tomografii komputerowej lub rezonansu magnetycznego. Dalsze badania dobierane są indywidualnie dla przebiegu choroby u konkretnego pacjenta w toku leczenia. Zwykle badania te mają na celu wykluczenie lub potwierdzenie ewentualnych innnych chorób, które mogą odpowiadać za dane objawy.
Sposoby leczenia epilepsji
W sytuacji, kiedy została zdiagnozowana epilepsja, koniecznie jest jak najwcześniejsze rozpoczęcie leczenia. Opanowanie choroby pozwala złagodzić przebieg napadów padaczki i częstotliwość ich występowania, a nawet zahamować występowanie napadów. W zależności od tego, na jakim etapie zaawansowania jest choroba, dobierana jest odpowiednia terapia lecznicza. Zwykle leczenie rozpoczyna się od środków farmakologicznych, jednym lub kilkoma rodzajami. Proces leczenia musi być pod stałym nadzorem specjalisty, który w razie potrzeby zmienia dawki leku lub wprowadza zmianę leku na inny bądź włącza równolegle inny lek. W ostateczności dopiero przeprowadzane są inwazyjne zabiegi chirurgiczne. Epilepsja nie zawsze wymaga dożywotniego leczenia. Czasami po kilku latach możliwe jest wyłączanie leków przeciwpadaczkowych, aż do całkowitego zaprzestania ich przyjmowania. W żadnym wypadku jednak chory nie może przeprowadzać tego na własną rękę, nawet jeśli napady od jakiegoś czasu ustały. Zawsze nadzór nad tym procesem musi sprawować lekarz.