Dlaczego stawy się niszczą i „zużywają”? Przyczyny są bardzo różnorodne i na niektóre niestety nie ma się wpływu, są jednak sposoby na poprawę stanu swoich stawów i warto z nich korzystać. O stawy najlepiej zacząć dbać jak najwcześniej, koniecznie już od wczesnej dorosłości, a z pewnością zaprocentuje to w wieku senioralnym.

Zdrowe stawy pozwalają cieszyć się sprawnością fizyczną i aktywnością nawet w zaawansowanym wieku. Niestety bardzo często się zdarza, że stawami zaczyna się przejmować dopiero w momencie, kiedy dokuczają dolegliwości bólowe. Póki nic nie boli, rzadko się myśli o tym, czy stawy są zdrowe i należycie zadbane. Zmiany zwyrodnieniowe stawów mogą być sygnalizowane bólem dopiero wówczas, kiedy są już zaawansowane i przywrócenie sprawności stawu może być trudne i bardzo rozległe w czasie. Warto zatem dowiedzieć się, jak dbać o stawy i co korzystnie na nie wpływa, żeby zapobiec zmianom zwyrodnieniowym i zmniejszyć ryzyko problemów ze stawami w przyszłości. Schorzenia reumatyczne, które rozwijają się w wyniku zmian chorobowych w obrębie stawów, wiążą się z uciążliwym bólem, ograniczają swobodę ruchową i są trudne w leczeniu.

Dlaczego stawy przestają działać prawidłowo?

Chrząstka stawowa, która odpowiada za pracę stawu i chroni kości stawu, ściera się wraz z wiekiem w sposób naturalny, jednak przy tym procesie przebiegającym normalnie stawy i tak się „nie zużyją”. Dopiero, kiedy chrząstka ściera się nadmiernie, np. z powodu wadliwej budowy stawu, indywidualnych predyspozycji genetycznych lub jako objaw towarzyszący różnego rodzaju chorobom, stawy przestają poprawnie funkcjonować.

Dzieje się tak również w wyniku długotrwałego nadwyrężania stawów. Jest to zagrożenie przy uprawianiu niektórych sportów, a także np. przy wykonywaniu pracy w sposób nieergonomiczny. Nadmiernie ścieranie chrząstki stawowej powoduje ból przy pracy stawu i ogranicza jego ruchomość. W ten sposób rozwija się choroba zwyrodnieniowa stawów, a następnie mogą rozwijać się jeszcze inne dolegliwości reumatyczne. Najbardziej narażone są te stawy, które są bardzo obciążone: stawy biodrowe, kolanowe, skokowe, stawy w obrębie dłoni oraz stawy kręgosłupa (szczególnie chodzi tu o odcinek lędźwiowy oraz szyjny, bardzo obciążony u osób wykonujących pracę siedzącą i pozostających przez wiele godzin w tej samej pozycji). Stawy dłoni są narażone na schorzenia zwłaszcza u osób, które bardzo często i przez długi czas posługują się myszą komputerową i klawiaturą.

Profilaktyka chorób stawów

Absolutną podstawą dbania o dobrą kondycję stawów jest aktywność fizyczna. Dotyczy to zwłaszcza osób, które w pracy mają bardzo mała ruchu lub nie mają go wcale. Jeżeli ponadto stronią od aktywnego spędzania wolnego czasu, są dodatkowo narażone na rozwój zmian zwyrodnieniowych swoich stawów.

Bardzo dobrym sposobem na rozruszanie stawów bez ich nadmiernego obciążania jest Nordic Walking oraz pływanie. Te sporty są odpowiednie także dla osób otyłych, których stawy są bardzo przeciążone i narażone na choroby, a jednocześnie bardzo potrzebują ruchu. Dodatkowo sport wzmacnia mięśnie wokół stawów, co zapewnia ich większą stabilność i zmniejsza ryzyko kontuzji.

Bardzo ważne jest także to, by starać się ograniczać czynności nadmiernie obciążające stawy, np. zrezygnować z dźwigania ciężkiej torby na jedno ramię na rzecz plecaka, nie dźwigać ciężkich przedmiotów jedną ręką, kucać zamiast się schylać by coś podnieść, panie natomiast powinny zarezerwować obcasy tylko na sytuacje, które wymagają eleganckiego stroju i rozmaite specjalne okazje. Wysokie obcasy na co dzień można zastąpić choćby eleganckimi pantoflami na stabilnym słupku o wysokości nie większej niż 5 centymetrów.

Właściwa dieta służy stawom

Nie bez znaczenia jest również dieta. W codziennym jadłospisie nie można zapomnieć o produktach bogatych w wapń, ważna jest oczywiście także odpowiednia dawka minerałów i witamin. Bardzo istotne jest, żeby w diecie nie zabrakło kwasów omega-3, które ułatwiają ruchomość stawów. Te kwasy tłuszczowe znajdują się przede wszystkim w rybach morskich, warto je włączyć na stałe do swojego menu. Spośród witamin do najważniejszych należy witamina C, która uczestniczy w procesie syntezy kolagenu. Kolagen jest nieodzowny dla prawidłowej pracy stawów, jest jednym z budulców chrząstki stawowej i zapobiega jej nadmiernemu ścieraniu.

Po pięćdziesiątym roku życia warto sięgać po suplementy diety zawierające składniki niezbędne dla dobrej kondycji stawów. Tym bardziej że z wiekiem zanika naturalne wytwarzanie tych substancji przez organizm, jak chociażby glukozamina – odpowiada ona za utrzymanie właściwej ilości mazi stawowej w torebkach stawowych. Na produkcję mazi korzystnie wpływają także składniki odżywcze zawarte w produktach pełnoziarnistych. Oczywiście nie ma zdrowych stawów bez odpowiedniej ilości dostarczanego do organizmu białka – białko jest podstawowym budulcem chrząstki stawowej. Konkluzja nasuwa się sama – zdrowa, dobrze zbilansowana dieta to czynnik zdecydowanie pomagający w utrzymaniu dobrej kondycji stawów.

Stres a stawy

Co ciekawe, dla stawów bardzo szkodliwy jest stres, co jest kolejnym argumentem na poparcie tezy, że higiena psychiczna jest bardzo ważna dla zdrowia fizycznego. Długotrwały stres w szczególności odbija się na stawach w obrębie kręgosłupa. Stan napięcia i brak komfortu psychicznego, a także zmęczenie i brak relaksu wpływają na sztywność mięśni. To z kolei negatywnie oddziałuje na stawy.

W szczególności skutki stresu odczuwane są w odcinku szyjnym kręgosłupa. Jego sztywność może być bardzo bolesna i utrudniać normalne funkcjonowanie. Chroniczne napięcie mięśni może nawet przyczyniać się do rozwoju zmian zwyrodnieniowych w stawach. Zesztywnienie mięśni wskutek stresu pogarsza także ukrwienie i dotlenienie tkanek. Czasami dolegliwości spowodowane stresem przybierają formę jednostajnego, ciągłego bólu, jednak na tyle mało intensywnego, że jest się w stanie do niego po prostu przyzwyczaić. Z tego powodu zdarza się, że bardzo dużo czasu zabiera uświadomienie sobie źródła problemu. Dopiero kiedy objawy zaczynają się nasilać, nagle zdajemy sobie sprawę, że przecież ból towarzyszy nam od dawna.

Rozpoznanie problemów ze stawami

Nawet jeżeli prawidłowo dba się o stawy i jest się świadomym ich znaczenia dla zdrowia, z różnych przyczyn może się zdarzyć, że stawy zaczną sprawiać problemy. Ponieważ dolegliwości bólowe mogą pojawić się dopiero w zaawansowanym stadium zwyrodnienia, ich wystąpienie jest sygnałem do niezwłocznej wizyty u lekarza.

Niestety zmiany zwyrodnieniowe są postępującym procesem, a ich leczenie polega na zmniejszeniu dolegliwości bólowych oraz spowolnieniu rozwoju choroby. Odpowiednią terapię lekową dobierze lekarz, doraźnie można wspomagać się środkami przeciwbólowymi i przeciwzapalnymi dostępnymi bez recepty. Bardzo często przy zmianach zwyrodnieniowych stawów oraz przy reumatoidalnym zapaleniu stawów ordynowane są zabiegi rehabilitacyjne. Fizjoterapia daje coraz lepsze efekty w walce z bólem przy zwyrodnieniach. Bardzo często już po jednej serii zabiegów ból znacznie się zmniejsza. Cykliczne powtarzanie takiej kuracji utrwala jej pozytywne skutki i faktycznie spowalnia postępowanie zmian. Najlepiej jak najszybciej zgłosić się do specjalisty i rozpocząć leczenie, pod żadnym pozorem nie należy lekceważyć trwałego lub nawracającego bólu w obrębie stawów.