Pochodząca z Finlandii sauna jest przez Finów traktowana jako remedium na większość dolegliwości fizycznych oraz na dolegliwości związane ze stresem i przemęczeniem. Okazuje się, że faktycznie jest w tym dużo prawdy i nieustannie rośnie liczba osób korzystających z dobrodziejstwa sauny. Nie każdy jednak może korzystać z sauny tak często jak inni, a niektórzy nie powinni tego robić wcale. Kto może i powinien korzystać z sauny, a komu sauna nie przyniesie korzyści lub nawet zaszkodzi?

Sauna, tak popularna w Finlandii, Łotwie i Estonii, święci coraz większe triumfy także w naszym kraju. Rosnąca popularność sauny wynika po części z szerszego dostępu do informacji o jej korzystnym wpływie na zdrowie. Faktem jest, że prawidłowe korzystanie z sauny niesie ze sobą pozytywne skutki dla zdrowia. Warto dowiedzieć się czegoś więcej na temat działania sauny i jej rodzajów.

Zalety sauny

Na początek warto poruszyć najbardziej rzucającą się w oczy zaletę sauny, czyli ciepło. Wysoka temperatura w saunie sprawia, że organizm bardzo się poci, dzięki czemu wypłukiwany jest nadmiar soli oraz toksyny. Sauna doskonale oczyszcza skórę i rozszerza pory, wpływa więc bardzo dobrze na stan cery. Wyjątkiem będzie tu skóra ze skłonnością do pękających naczynek, które pod wpływem wysokiej temperatury mogą dodatkowo się rozszerzać i pękać, co uczyni je bardziej widocznymi. Ciepło w saunie wpływa na człowieka kojąco i odprężająco, zatem sauna jest zdrowym sposobem na relaks. Przebywanie w saunie przyniesie ulgę osobom zmagającym się z dolegliwościami bólowymi, wynikającymi np. ze zmian zwyrodnieniowych w obrębie stawów czy też schorzeń kręgosłupa. Ciepło działa kojąco również w przypadku chorób reumatycznych oraz w stanach pourazowych, takich jak nadwyrężenie mięśni, zwichnięcia czy złamania. W saunie znikną również nerwobóle, a także uczucie rozdrażnienia i niepokój. Sauna określana jest nawet jako zabieg leczniczy z zakresu termolecznictwa.

Warto wspomnieć o tym, że przebywanie w saunie bardzo pomaga osobom zmagającym się ze schorzeniami pulmonologicznymi i laryngologicznymi. Znaczącą ulgę odczują również osoby zmagające się z przewlekłym zapaleniem zatok, gdyż oddychanie w saunie oczyszcza i udrażnia zatoki przynosowe oraz zatoki przynosowe i czołowe. Sauna będzie również sprzymierzeńcem w łagodzeniu dolegliwości alergicznych. Innym aspektem jest fakt, że hartowanie organizmu poprzez korzystanie z sauny zmniejsza ryzyko nawracania chorób układu oddechowego w przyszłości.

Regularne korzystanie z sauny przez osobę zdrową znacząco wpłynie na zmniejszenie zachorowań, ponieważ bardzo mocno podnosi odporność organizmu. W niektórych krajach wielu rodziców zabiera do sauny dzieci (kilkuletnie, raczej w wieku szkolnym), co pomaga wzmocnić ich odporność. W ostatnich latach w naszym klimacie można zauważyć znacznie mniejsze wahania temperatur w ciągu roku, a co za tym idzie dzieci są mniej odporne i znacznie bardziej podatne na infekcje w przypadku nagłego załamania pogody i ochłodzenia. Korzystanie z sauny wzmacnia także ogólną wydolność organizmu.

Jak należy prawidłowo korzystać z sauny?

Przede wszystkim na seans w saunie należy przeznaczyć sporo czasu, godzina to absolutne minimum. Pierwszą rzeczą jest odpowiednie przygotowanie się przed wejściem do sauny. Nie powinno się wybierać do sauny po spożyciu alkoholu oraz bardzo najedzonym, gdyż może to poskutkować złym samopoczuciem i nadmiernym osłabieniem podczas pobytu w saunie.

Przed wejściem do sauny należy wziąć prysznic i dokładnie osuszyć ciało, należy także pozbyć się wszelkich ozdób, kobiety muszą zmyć makijaż, należy także zdjąć okulary. W przeciwnym razie skóra może ulec oparzeniu. Do sauny zabieramy ręcznik, ale nie może to być ten sam, który został użyty do wytarcia się po prysznicu. Ręcznik musi być zupełnie suchy i czysty. Na tym ręczniku należy usiąść lub położyć się w saunie. Sam pobyt w saunie nie powinien przekraczać 15 minut. Po tym czasie należy wyjść z kabiny, by schłodzić ciało. Przy drugim i trzecim wejściu można polać wodą rozgrzane kamienie, tzw. „duszę sauny”.

Schładzanie organizmu

Przez początkujących użytkowników sauny schładzanie organizmu powinno początkowo przebiegać etapowo. Najpierw należy schłodzić letnią wodą kończyny, a później całe ciało. Kiedy już uda się zapoznać z reakcjami własnego organizmu i swoimi możliwościami, można do schłodzenia korzystać z basenu z zimną wodą. W ojczyźnie sauny popularne jest schładzanie organizmu poprzez położenie się na śniegu, a nawet kąpiel w przeręblu. Szczególnie jest to praktykowane przy korzystaniu z przydomowych saun prywatnych.

Po pierwszym schłodzeniu ciała można powrócić do kabiny, stopniowo można przenosić się na wyższe ławy, gdzie jest wyższa temperatura powietrza. Należy robić to ostrożnie i nie na siłę, gdyż mogą wtedy wystąpić bóle i zawroty głowy oraz nadmierne osłabienie organizmu. Po zakończeniu seansu w saunie nie wolno zapomnieć o schłodzeniu ciała, co spowoduje obkurczenie rozszerzonych pod wpływem ciepła naczyń krwionośnych i umożliwi organizmowi wyrównanie tętna. Następnie trzeba przeznaczyć co najmniej 20 minut na odpoczynek na leżaku, przy czym na początku należy przeznaczyć na to tyle czasu, ile tylko będzie to konieczne.

Dlatego na pobyt w saunie trzeba zarezerwować sobie czas z marginesem, ponieważ zbyt szybki powrót do aktywności dnia codziennego bez należytego odpoczynku po saunie może prowadzić do niepożądanych reakcji i skutkować nawet zasłabnięciem. Trzeba pamiętać również o tym, że złe samopoczucie w saunie nie jest naturalnym objawem i nie należy tego lekceważyć. W przypadku zbytniego osłabienia należy przerwać seans. Nie należy także uprawiać sportu przez kilka godzin przed sauną i po zakończeniu seansu w saunie. Sauna wpływa bowiem na pracę organizmu podobnie jak intensywny wysiłek fizyczny.

Nie każdy jednak może bez obaw korzystać z sauny

Różne opinie pojawiają się gdy poruszany jest temat korzystania z sauny przez osoby ze schorzeniami układu krążenia. Są opinie od całkowicie odrzucających możliwość korzystania z sauny przez te osoby, po takie, które popierają pogląd o wskazaniach zdrowotnych do korzystania z sauny przy niektórych chorobach naczyniowych. Prawdą jest, że pobyt w saunie poprawia krążenie i zwiększa ukrwienie organizmu.

Każda osoba, która ma jakiekolwiek problemy z sercem lub krążeniem krwi, powinna bezwzględnie omówić możliwość korzystania z sauny ze swoim lekarzem. Żadna opinia ani informacja z innego źródła nie może być decydująca w tej kwestii. Lekarz zajmujący się schorzeniem danej osoby musi wyrazić zgodę na jej korzystanie z sauny i wskazać, jaka częstotliwość i długość seansów będzie odpowiednia w jej przypadku. Nawet dwie osoby cierpiące na tą samą chorobę mogą dostać inne wskazania. Wszystkie indywidualne czynniki są tutaj istotne, także takie jak wiek czy ogólna kondycja fizyczna, a także zaawansowanie choroby.

Kto jeszcze powinien zrezygnować z sauny?

Zdecydowanie nie mogą z sauny korzystać osoby przeziębione. Czasami słyszy się obiegowe opinie, że przeziębienie można „wygrzać” w saunie. Nie jest to prawda. Pobyt w saunie może bardzo osłabić osobę zmagającą się z infekcją, a takie osłabienie plus ciepło może w prostej drodze prowadzić do rozwoju infekcji i jej nasilenia. Szczególnie osoby gorączkujące nie mogą przebywać w saunie, wprawdzie niewielkie podwyższenie temperatury świadczy o walce układu odpornościowego z infekcją i jest zjawiskiem pozytywnym, jednak w saunie temperatura ciała może się jeszcze podwyższyć i wówczas może dojść do zaostrzenia choroby i pogorszenia stanu zdrowia tej osoby.

Z dużą ostrożnością do sauny powinny podchodzić kobiety w czasie menstruacji oraz kobiety w ciąży. W przypadku wątpliwości również należy zasięgnąć porady lekarskiej, generalnie jednak przyjmuje się że kobiety w tej sytuacji powinny rezygnować z sauny. Sauny nie mogą odwiedzać również osoby z chorobą nowotworową, cukrzycą, chorobami skóry, chorobami układu trawiennego, chorobami okulistycznymi, chorobą grzybiczą oraz z ogniskowym stanem zapalnym (np. ból zęba).

Jakie są rodzaje sauny?

Najbardziej tradycyjna jest fińska drewniana sauna sucha. Powietrze w saunie ogrzewane jest piecem z gorącymi kamieniami. W tego rodzaju saunie temperatura jest najwyższa (nawet przekraczająca 100°C). Polecana przede wszystkim osobom zdrowym oraz zmagającym się z dolegliwościami bólowymi.

Sauna mokra (inaczej łaźnia parowa, łaźnia rzymska) charakteryzuje się zdecydowanie niższą temperaturą niż łaźnia sucha, ale ma za to bardzo wysoką wilgotność powietrza, przez co temperatura odczuwalna jest znacznie wyższa niż rzeczywista. Takie sauny są budowane z płytek ceramicznych lub hartowanego szkła, właśnie ze względu na tak wysoką wilgotność.

Sauna infrared (na promienie podczerwone) działa w taki sposób, że promienie nagrzewają saunę podobnie jak promienie słoneczne, z tym że bez szkodliwego promieniowania UV. Temperatura w saunie sięga 60°C, jest też umiarkowana wilgotność powietrza. Taki rodzaj sauny mniej inwazyjnie działa na organizm niż tradycyjna sauna sucha i można z niej korzystać częściej.

Sauna solna działa na podobnej zasadzie jak sauna sucha, z tym, że kabina wyłożona jest bryłami solnymi. Minerały uwalniają się do powietrza pod wpływem ciepła, dzięki czemu przebywanie w takiej saunie działa jak inhalacja i doskonale służy osobom cierpiącym na choroby układu oddechowego.