Cukrzyca jest chorobą, która nie boli, przez długi czas może nie dawać żadnych objawów, a mimo to sieje w organizmie chorego ogromne spustoszenie. Długi czas rozwijania się choroby bez rozpoznania i leczenia, jak również zaniedbywanie leczenia już po postawionej diagnozie, jest jedną z przyczyn powstawania powikłań wynikających z cukrzycy. Jednym z bardzo niebezpiecznych następstw rozwoju choroby jest tzw. stopa cukrzycowa. 

Niestety wciąż wiele osób bagatelizuje to schorzenie, ponieważ cukrzycy „nie widać” – właśnie to jest powodem, dla którego mnóstwo chorych nie jest właściwie zdiagnozowanych. Istnieją szacunki, które wskazują, że nawet 50% cukrzyków może nie wiedzieć o tym, że chorują na cukrzycę. Jeżeli schorzenie wykrywane jest dopiero po wielu latach istnienia choroby, zmiany w organizmie mogą być już bardzo poważne. Należy do nich tzw. stopa cukrzycowa, której występowanie może obejmować nawet 15% chorych. Co warto wiedzieć o stopie cukrzycowej, jak zapobiegać temu powikłaniu i jak je leczyć?

Stopa cukrzycowa

Tak nazwano zespół uszkodzeń tkanek i naczyń w obrębie stopy, który spowodowany jest zbyt wysokim poziomem glukozy we krwi i jego negatywnym wpływem na organizm. Najczęściej występują dwa rodzaje tego schorzenia: tak zwane stopa naczyniowa i stopa neuropatyczna. Niestety, zdarzają się przypadki występowania typu mieszanego, łączącego w sobie oba typy choroby. Wówczas już i tak dostatecznie skomplikowany i czasochłonny proces leczenia staje się jeszcze bardziej utrudniony. Istnieją także inne postaci stopy cukrzycowej, jednak są one rzadkie – i także bardzo trudne do zdiagnozowania, bywa, że mylone z innymi chorobami. Trzeba pamiętać o tym, że nieleczona stopa cukrzycowa może prowadzić nawet do amputacji kończyny, grozi także poważnymi zakażeniami organizmu, a nawet sepsą (tzw. posocznica – gwałtowna reakcja organizmu na rozprzestrzeniający się stan zapalny).

Objawy stopy cukrzycowej

Charakterystyczną cechą stopy naczyniowej (niedokrwiennej) jest występowanie dolegliwości bólowych, tak samo spoczynkowych jak i wysiłkowych. Bóle mogą pojawiać się także w nocy. Skóra na stopie może być napięta, czerwona i błyszcząca. Zazwyczaj stopa jest zimna, chory może mieć także uczucie ciągle zmarzniętych stóp. Stopa neuropatyczna wiąże się przede wszystkim z zaburzeniami czucia, na stopie pojawiają się odciski, zniekształcenia, mogą także występować owrzodzenia i trudno gojące się rany na skórze. Bardzo ważne jest, aby każde zmiany w wyglądzie stopy lub pojawienie się dolegliwości bólowych w stopie czy w łydce u cukrzyka, było impulsem do udania się do diabetologa. Oceni on, do jakich specjalistów ma być skierowany pacjent (w zależności od postaci schorzenia: dermatolog, chirurg naczyniowy, ortopeda i inne) i będzie możliwe wdrożenie odpowiedniego leczenia.

Bardzo ważne jest również to, by z wizytą u lekarza z objawami mogącymi wskazywać na stopę cukrzycową nie zwlekały osoby, które nie mają zdiagnozowanej cukrzycy, ale znajdują się w grupie podwyższonego ryzyka wystąpienia tej choroby. Może się okazać, że jest to właśnie powikłanie nieleczonego, ukrytego schorzenia i koniecznie należy się zbadać pod kątem cukrzycy.

Jak dbać o stopę cukrzycową?

Właściwa pielęgnacja stopy cukrzycowej jest niezwykle ważnym elementem terapii leczniczej, jednak nawet największa dbałość o kończynę nie zagwarantuje w stu procentach, że nie pojawią się kolejne urazy i stan ogólny stopy nie ulegnie pogorszeniu. Jednym z dwóch najważniejszych punktów dbania o stopę cukrzycową jest unikanie jakichkolwiek urazów – nawet zwykłe otarcie od źle dobranego buta może przyczynić się do rozwinięcia się trudnej w gojeniu rany, do tego może dojść jeszcze zakażenie. Równie ważny jest wysoki poziom higieny.

W przypadku stopy cukrzycowej należy bardzo pilnować tego, żeby nie narażać jej na działanie bakterii i grzybów. Stopę należy często i dokładnie myć odpowiednimi środkami, a po myciu dokładnie osuszyć miękkim ręcznikiem, który nie będzie drażnił skóry. To bardzo ważne z tego względu, że w wilgotnym środowisku mogą namnażać się drobnoustroje. Chory musi bardzo uważać przy obcinaniu paznokci, żeby nie spowodować urazu. Jeśli jest taka potrzeba, to warto korzystać z pomocy pedikiurzystki.

Bardzo ważne jest odpowiednie dobranie obuwia. Powinno być lekkie i przewiewne, a przede wszystkim musi być dobrze dopasowane do stopy. Nie może być uciskające ani obcierające w żadnym miejscu. Jeśli jest to zalecane, chory powinien nosić specjalne, robione na miarę obuwie ortopedyczne. Wszelkich innych wskazówek udzieli specjalista. Trzeba pamiętać o tym, że samodzielna pielęgnacja nie wystarczy – konieczne jest leczenie farmakologiczne i stosowanie się do zaleceń lekarskich. W zaawansowanej postaci leczenie stopy cukrzycowej może wymagać hospitalizacji, czasami także wycięcia obumarłych tkanek. Amputacja stopy jest już ostatecznym rozwiązaniem, stosowanym jedynie w przypadku, kiedy istnieje ryzyko rozprzestrzenienia się stanu zapalnego w organizmie.