Zespół jelita drażliwego

Zespół jelita drażliwego jest schorzeniem, które mimo iż nie stanowi poważnego zagrożenia zdrowotnego, to skutecznie obniża komfort życia i w sposób znaczący rzutuje na wszystkie jego aspekty. Choroba ma postać przewlekłą, jej leczenie jest głównie objawowe. Są jednak sposoby, aby w dużym stopniu opanować dolegliwości i umożliwić choremu normalne funkcjonowanie. Rozpoznanie zespołu jelita drażliwego jest dość trudne, opiera się przede wszystkim na dokładnym wywiadzie z pacjentem i wykluczeniu innych możliwych schorzeń przy wykorzystaniu badań diagnostycznych. Jakie są przyczyny, objawy i sposoby leczenia zespołu jelita drażliwego?

Jakie są przyczyny wystąpienia zespołu jelita drażliwego?

Obecny stan wiedzy i rozpoznania choroby nie pozwala na jednoznaczne określenie, jakie dokładnie jest źródło tego schorzenia i co odpowiada bezpośrednio za jego wystąpienie. Wśród czynników wskazywanych jako te, które mogą wpływać na zwiększone ryzyko rozwinięcia się zespołu jelita drażliwego, wskazywane są m.in.: przewlekły i długotrwały stres, złe nawyki żywieniowe, niewłaściwa dieta, siedzący tryb życia, występowanie tej choroby w rodzinie, zaburzenia flory bakteryjnej w jelitach, zaburzenia funkcjonowania jelit, przebyte infekcje układu pokarmowego. Nie bez znaczenia jest także wiek i płeć – zdecydowana większość zdiagnozowanych chorych to kobiety w średnim wieku.

Cały czas trwają badania kliniczne, które mają na celu jak najlepsze poznanie tej choroby. W przyszłości być może pozwoli to na całkowite wyleczenie choroby i uprości jej diagnozowanie. Na razie proces stawiania diagnozy jest złożony i opiera się głównie na eliminowaniu innych możliwości, czyli wykluczaniu poszczególnych chorób mogących dawać zbliżone objawy. Bardzo często chorujący na zespół jelita drażliwego zgłaszają się do specjalisty późno, kiedy zmagają się z dolegliwościami już od wielu miesięcy czy lat. Powodem tego jest fakt, że symptomy pojawiające się przy zespole jelita drażliwego bardzo często chwilowo ustępują po zastosowaniu środków doraźnych i wracają za jakiś czas. Dopiero, kiedy takich sytuacji nazbiera się już sporo, chory udaje się z tym problemem do lekarza. Warto jednak zasięgnąć porady już wtedy, kiedy powtarzające się dolegliwości występują przez 12 tygodni, czyli około 3 miesięcy.

Jakie objawy mogą świadczyć o zespole jelita drażliwego?

Zespół jelita drażliwego może przyjmować kilka postaci: biegunkową, zaparciową, biegunkowo-zaparciową lub nieokreśloną. W zależności od tego, różne objawy należy brać pod uwagę, jako symptomy mogące świadczyć o tym schorzeniu. Jeżeli w przeciągu 3 miesięcy utrzymują się dolegliwości układu pokarmowego takie jak: zaburzenia wypróżnień (biegunki lub zaparcia), bóle brzucha (zwłaszcza po jedzeniu), wzdęcia i gazy, wzmożone parcie na stolec, wysiłek w trakcie wypróżniania, uczucie niepełnego wypróżnienia, skurcze i ogólny dyskomfort w jamie brzusznej – jest to sygnał do wizyty u lekarza. W przypadku tej choroby ważny jest również fakt, że nasilenie objawów może występować w okresach wzmożonego stresu. Jeżeli zaobserwuje się u siebie taką prawidłowość, koniecznie trzeba powiedzieć o tym lekarzowi.

Objawy, w zależności od postaci choroby, mogą mieć różne nasilenie i częstotliwość. U każdego chorego przebieg schorzenia jest mocno zindywidualizowany. Takie dolegliwości układu pokarmowego mogą mieć także inne, bardzo poważne przyczyny (w tym rak jelita grubego lub choroba Leśniowskiego-Crohna). Tym bardziej należy udać się do specjalisty, który wyjaśni przyczynę ich występowania. Nie bez znaczenia dla diagnozy w tym przypadku jest także aspekt samopoczucia psychicznego. Przewlekły stres, depresja, nerwice, stany napięcia emocjonalnego – to wszystko może wskazywać na zespół jelita drażliwego. Jeżeli okaże się, że źródłem problemów jest to schorzenie, jak najszybciej będzie można podjąć kroki pozwalające opanować chorobę i przywrócić możliwie maksymalny komfort życia.

Zespół jelita drażliwego – choroba psychosomatyczna

Zespół jelita drażliwego jest schorzeniem, które mimo że daje objawy w obrębie układu pokarmowego, jest związane ze stanem psychicznym chorego. Złe samopoczucie psychiczne lub występujące schorzenia na tle nerwowym mogą być zarówno jedną z przyczyn rozwoju zespołu jelita drażliwego, schorzeniem współistniejącym, jak i skutkiem tej choroby. Jeżeli długotrwały stres i jego następstwa nie występowały przed zachorowaniem, mogą się rozwinąć w przebiegu choroby. Dzieje się tak z tego względu, że zespół jelita drażliwego jest schorzeniem, które może bardzo negatywnie wpłynąć na komfort życia chorego.

W zależności od swojej postaci, zespół jelita drażliwego potrafi dawać się choremu we znaki na różne sposoby. Największym wyzwaniem do opanowania w codziennym życiu są zaburzenia wypróżnień, zwłaszcza biegunki. W taki przypadku chory z czasem coraz bardziej wycofuje się z życia i zamyka się w domu, z obawy przed nagłą potrzebą wypróżnienia w najmniej odpowiednim momencie. Każde wyjście z domu wiąże się z widmem konieczności szukania najbliższej toalety w podbramkowej sytuacji. Podróże innym środkiem lokomocji niż samochodem stają się w pewnym momencie w zasadzie niemożliwe, podróżowanie samochodem też jest utrudnione. Osoba dotknięta takimi dolegliwościami w końcu jest zmuszona do rezygnacji z większości wyjść i aktywności. Może to stwarzać także problemy w miejscu pracy. Wszystkie te czynniki składają się na sukcesywne obniżanie komfortu życia chorego i narastające napięcie psychiczne.

Jedyną drogą do przerwania tego zamkniętego koła jest zasięgnięcie pomocy lekarskiej, odpowiednia diagnoza i wdrożenie w życie zaleceń. Przystąpienie do odpowiedniej terapii mającej na celu opanowanie zespołu jelita drażliwego, czasami wiąże się także z koniecznością prowadzenia psychoterapii lub przyjmowaniem leków o działaniu antydepresyjnym.

Leczenie zespołu jelita drażliwego

Po postawieniu diagnozy, bardzo często pierwszym krokiem do załagodzenia objawów zespołu jelita drażliwego jest skorygowanie złych nawyków zdrowotnych i żywieniowych. Jeżeli przykładowo chory prowadzi siedzący tryb życia i niezdrowo się odżywia, podstawowym zaleceniem jest zwiększenie ilości ruchu (aktywność wpływa korzystnie m.in. na metabolizm) oraz eliminacja z diety żywności wysoko przetworzonej, tłustych potraw i słodyczy. W celu ustalenia, które produkty w diecie dodatkowo wzmagają objawy, warto prowadzić siebie dzienniczek żywienia i dokładnie zapisywać, co się jadło i jakie objawy występowały. Ogólnie rzecz ujmując, zdrowy tryb życia pozwala znacząca zredukować częstotliwość i nasilenie występowania dolegliwości.

Drugim ważnym elementem jest nauka radzenia sobie ze stresem. Redukcja poziomu stresu jest niezwykle istotna dla opanowania choroby. W zależności od stopnia zaawansowania problemu i potrzeb danej osoby, do poprawy może wystarczyć już samo opanowanie technik relaksacyjnych i unikanie stresujących sytuacji. W innych przypadkach dla skuteczności leczenia może być niezbędna psychoterapia i profesjonalna pomoc specjalisty.

Leczenie farmakologiczne

Czasem terapia wspomagana jest leczeniem farmakologicznym. Musi ona przebiegać pod okiem specjalisty i na bieżąco być modyfikowana, w zależności od reakcji organizmu na leczenie. Przy zespole jelita drażliwego wykorzystywane są m.in. leki rozkurczowe, wspomagające lub uspokajające perystaltykę jelit, a także leki łagodzące napięcie nerwowe. Nie powinno się przy tym schorzeniu stosować na własną rękę leków dostępnych bez recepty – ich wybór i sposób stosowania należy skonsultować z lekarzem. Przykładowo, ziołowe środki przeczyszczające przeznaczone są głównie do stosowania w doraźnych problemach z zaparciami; ich długotrwałe stosowanie przy schorzeniu przewlekłym zamiast konsultacji z lekarzem i ustalenia źródła problemu, może doprowadzić do kolejnych kłopotów ze zdrowiem.

Prawidłowo prowadzona terapia przy zespole jelita drażliwego umożliwia chorym właściwie w pełni normalne funkcjonowanie. Epizody nasilenia objawów mogą być zredukowane niemal całkowicie lub znacząco ograniczone, tak aby nie utrudniały znacząco codziennego funkcjonowania. Ważne jest, aby nie zapominać, iż choroba ta jest nieuleczalna. Oznacza to, że jeśli chory zaniecha odpowiedniego dbania o swoje zdrowie, dietę i dobrą kondycję psychiczną, dolegliwości związane z zespołem jelita drażliwego mogą powrócić i przybrać na sile.